Kabra Blauw collectie

Twaalf jaar geleden ontmoetten winti-priesteres Marian Markelo en kunstenaar Boris van Berkum elkaar. Op voordracht van haar voormoeder gaf Marian Markelo, Boris van Berkum de opdracht om een nieuwe kunstcollectie te ontwikkelen en te produceren om zo de Afrikaanse beeldtraditie in de Afro Surinaamse cultuur nieuw leven in te blazen en om zo de winti-cultuur te manifesteren in Nederland.
Kabra Blauw brengt twee voorouder tradities samen in één pronkobject: de Afro-Surinaamse Kabra vooroudercultuur en het oer-Hollandse Delftsblauw.

De Kabra Blauw collectie bestaat uit vier ontwerpen met ieder een eigen formaat en maak techniek. De grootste Kabra Blauw dekselvazen (100 cm hoog) zijn handbeschilderd naar een ontwerp van de kunstenaar door Diane van Zeijl meesterschilder bij Heinen Delftsblauw en is een gelimiteerde oplage. Twee kunstwerken van dit formaat zijn aangekocht door Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam. Ook de middelgrote zijn met de hand geschilderd en in gelimiteerde oplage. In opdracht van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) heeft de kunstenaar het Kabra Blauw zoutvaatje ontworpen en bovendien een Kabra Herdenkingsspeld ter gelegenheid van het herdenkingsjaar 2023 / 2024.

vorige volgende

Kabra Blauw Zoutvaatje

12 x 3,5 x 3,5 cm

Kunstenaar Boris van Berkum
i.s.m. Marian Markelo wintipriesteres
Porselein met kobalt glazuurtransfer met goud luster, Handwerk Heinen Delfts Blauw
'Hèt aandenken aan het Slavernij Herdenkingsjaar' Linda Nooitmeer voorzitter NiNsee

te koop in de museumwinkels:
Depot Museum Boijmans Van Beuningen, Tropenmuseum, Afrikamuseum, Wereldmuseum,
online: Dutch Museum Gift Shop, Heinen Delfts Blauw
Winkelprijs 22,50

Kabra Blauw dekselvaasje

35 x 16 x 16 cm

Kunstenaar Boris van Berkum
i.s.m. Marian Markelo wintipriesteres
Porselein met kobalt glazuurtransfer met goud luster, Handwerk Heinen Delfts Blauw

te koop in de museumwinkels:
Depot Museum Boijmans Van Beuningen, Tropenmuseum, Afrikamuseum, Wereldmuseum.
en webshop Dutch Museum Gift shop

Kabra herdenkingsspeld

4 x 3,5 cm

Kabra herdenkingsspeld
kunstenaar Boris van Berkum
ism Marian Markelo
opdrachtgever: NiNsee
geëmailleerd metaal
ongelimiteerd

winkelprijs: 5 euro

Kabra Blauw dekselvaas Peterselie

60 x 25 x 25 cm

Kunstenaar Boris van Berkum
i.s.m. Marian Markelo wintipriesteres
Gietklei met kobalt onderglazuur en goud luster,
handgeschilderd door meesterschilder Diana van Zeijl, Heinen Delfts Blauw

Gelimiteerde oplage, price on request.

Kabra Blauw dekselvaas Diamant

60 x 25 x 25 cm

Kunstenaar Boris van Berkum
i.s.m. Marian Markelo wintipriesteres
Gietklei met kobalt onderglazuur en goud luster,
handgeschilderd door meesterschilder Diana van Zeijl, Heinen Delfts Blauw

Gelimiteerde oplage, price on request.

Kabra Blauw Pronkvaas Peterselie

100 x 45 x 45 cm

Kunstenaar Boris van Berkum
i.s.m. Marian Markelo wintipriesteres.
Gietklei met kobalt onderglazuur en goud luster
handgeschilderd door meesterschilder Diana van Zeijl, Heinen Delfts Blauw
Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam heeft twee pronkvazen gekocht voor de museumcollectie
Nu te zien in Atrium Depot Boijmans Van Beuningen

Gelimiteerde oplage, price on request

Kabra Blauw Pronkvaas Diamant

100 x 45 x 45 cm

Kunstenaar Boris van Berkum
i.s.m. Marian Markelo wintipriesteres.
Gietklei met kobalt onderglazuur en goud luster
handgeschilderd door meesterschilder Diana van Zeijl, Heinen Delfts Blauw
Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam heeft twee pronkvazen gekocht voor de museumcollectie
Nu te zien in Atrium Depot Boijmans Van Beuningen

Gelimiteerde oplage, price on request

Een voorouderlijke opdracht

In 2011 ontmoeten Wintipriesteres Marian Markelo en kunstenaar Boris van Berkum elkaar op het Eiland van Brienenoord Rotterdam. Vrijwel direct vroeg Marian aan Boris of hij kunst, maskers en sculpturen wilde maken voor de winti cultuur en haar winti-rituelen. "Waarom vraag je dit aan mij, een witte kunstenaar?" wilde Boris weten. Marian legde uit dat het gebruikelijk is in de winticultuur om een directe lijn te onderhouden met de overleden voorouders. "Zo heb ik contact met mijn overleden grootmoeder. Zij is mijn Bigi Sma, mijn spirituele gids in dit leven, mijn spirituele adviseur. En dertien jaar voor onze ontmoeting, kreeg ik twee opdrachten van haar....

De eerste opdracht was: “Onderwijs je mensen over de winti”. De tweede opdracht luidde: “Manifesteer de winti in Nederland in een nieuwe kunstcollectie; herstel het gebruik van maskers en sculpturen in het wintiritueel, zoals de Afrikaanse voorouders dat deden.” Want deze Afrikaanse beeldtraditie is op de protestantse plantages in de vergetelheid geraakt.’ Marian antwoordde dat onderwijs geen probleem was, gezien ze zelf als afdelingshoofd verpleegkunde op de ROC Mondriaan werkte. Maar kunst? Ze kende geen enkele kunstenaar. "Geen probleem," zei haar grootmoeder. "Wanneer je degene ontmoet die je hiermee kan helpen, geef ik een seintje." In de jaren die volgden ontmoette Marian allerlei kunstenaars, maar haar grootmoeder zweeg. ‘Pas toen ik jou de hand schudde, hoorde ik mijn grootmoeder zeggen: Dit is de man die jou gaat helpen. De opdracht die ik je nu geef, is op zielsniveau. Dus ik zou me geen zorgen maken over je huidskleur.’

Na drie jaar intensieve studie naar de winti maakt Boris van Berkum het eerste werk: het Kabra vooroudermasker. Als basis voor de nieuwe winti kunst maakt hij gebruik van 3D-scans van West-Afrikaanse kunstwerken uit de Nederlandse etnografische museumcollecties. Marian Markelo en Van Berkum zien dit als een samenwerking met de Afrikaanse voorouders. Vandaar dat Marian voor het 3d scannen een plengoffer uitvoert voor de voorouderlijke makers, waarin zij hen uitnodigt om te participeren in het project. In het geval van het Kabra masker werd een Yoruba vooroudermasker 3d gescand in het depot van het Afrikamuseum dat tijdens de herdenking elk jaar een ceremoniële bijdrage levert aan het plengoffer, waarmee Marian de Nationale Herdenking Slavernijverleden opent.

Kabra vooroudermasker 2013 collectie Amsterdam Museum foto Erik Hesmerg

Zegening door Marian Markelo

"Moedergodin, voorouders. Laat hier het bewijs staan van het verbond tussen kunst en spiritualiteit, tussen verleden en heden, tussen heden en toekomst. Mag dit kunstwerk zoals het hier staat met als basis een Afrikaans vooroudermasker in combinatie met een vaas uit de Delftse fabriek Het Moriaanshooft, een belangrijk kunstvoorwerp, dat wij in de geest van eenheid en in de geest van verbinding in historische context, in antropologische context en in sociale context bij elkaar hebben gebracht, om Nederland te bewijzen dat kunst spiritualiteit en geschiedenis voor verbinding kan zorgen; dat kunst en spiritualiteit geen middelen zijn voor polarisatie maar middelen zijn voor verbinding. Laat dit de kracht zijn die dit kunstwerk uitstraalt

Met deze woorden werd de eerste Kabra Blauw dekselvaas van 100 cm hoog ingewijd door wintipriesteres Marian Markelo, Nana Efua in het Depot van Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam. Daarmee werd niet alleen de aankoop van het kunstwerk een feit en daarmee onderdeel van de museumcollectie. Ook werd Kabra Blauw ook een belangrijk object in de onderzoekspresentatie ‘Unpacking Boijmans het koloniale verleden en de collectie’.

Maakproces

In de Afro Surinaamse winti cultuur staan de kleuren blauw & wit voor de kabra, de voorouders.
Het blauw verwijst naar de koninklijke voorouderlijke lijn van West-Afrika, het wit voor de dood, maar ook voor reinheid en zuiverheid. Sinds de 17e eeuw is Delfts blauw een oer-Hollandse traditie. Wat gebeurt er als we die twee tradities samenbrengen in één pronkobject? Ontstaat er dan zoiets als Kabra Blauw? Met die ontwerpvraag ging Boris van Berkum aan de slag.

De twee tradities zijn ook terug te zien in de vormen die zijn in het ontwerp zijn betrokken: het Kabra winti voorouder masker en een achthoekige Delftsblauwe dekselvaas uit de 17e eeuw (collectie museum Boijmans van Beuningen). De twee tradities zijn ook terug te zien in de vormen die zijn in het ontwerp zijn betrokken: het Kabra winti voorouder masker en een achthoekige Delftsblauwe dekselvaas uit de 17e eeuw (collectie museum Boijmans van Beuningen). Bij Heinen Delfts Blauw werden de vormen gegoten in gietklei, gestookt en de eerste vazen beschilderd met blauw glazuur en goudluster glazuur.

Wat is winti?

Winti is een levenswijze ontstaan tijdens de slavernij onder Afrikaanse Surinamers. Het combineert godsconcepten van West-Afrikaanse volkeren die in Suriname op de plantages terechtkwamen. De scheppende god is Keduaman Keduampon, die de verschillende winti schiep om de mens bij te staan. De winti zijn vaak verbonden aan natuurkrachten en bestaan in de lucht, op de aarde, in het water en in het bos. De hoogste winti is Mama Aisa, Moeder Aarde.

Mama Aisa is ook wel bekend als Mama Aisa, Wanaisa of Maisa. De kern van Winti draait om samenzijn met anderen en tijd nemen voor elkaar, zowel met levende mensen op aarde als met de overleden voorouders. Met behulp van winti erkennen, waarderen en respecteren wij alle leven in welke vorm dan ook, zowel op aarde als in andere sferen. Kortom: winti geeft zin aan het bestaan. De voorouders nemen een belangrijke plaats in binnen winti: zij zijn de grondleggers en blijven met ons verbonden. De band in winti is een cirkel, waarbij de levenden van vandaag, degene die in de toekomst nog geboren moeten worden en onze levende doden (de voorouders) onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. 

Wintipriesteres Marian Markelo aka Nana Efua

Nationale Herdenking Slavernij en koloniaal verleden 2013 foto: James van den Ende

Wat kunnen we leren van Kabra Blauw?

“Het duo dat wat mij betreft het afgelopen jaar de belangrijkste aanzet heeft gegeven tot het zichtbaar maken van deze collectieve verantwoordelijkheid, zijn wintipriesteres Marian Markelo en beeldend kunstenaar Boris van Berkum. Markelo verzorgde op 1 juli in het Oosterpark het rituele plengoffer ter ere van de voorouders. Achter haar liep een levensgroot masker mee in blauwe en zwarte stoffen. Ik was verbaasd toen ik hoorde dat het kunstobject was gemaakt door Van Berkum, een witte Nederlander. Dat was tegelijk ook een confrontatie met mijn eigen vooroordelen. Op een gegeven moment begreep ik dat de samenwerking tussen Markelo en Van Berkum niet toevallig is, maar zelfs een belangrijke boodschap uitgeeft. De boodschap dat we elkaar nodig hebben in het proces van verwerken en het maken van een collectief verhaal. ”

Liesbeth Tjon A Meeuw - De nieuwe Liefde

Artikelen

Welkom bij ons artikelgedeelte. Hier vind je een diverse selectie van informatieve en boeiende artikelen over verschillende onderwerpen; van educatie en kunst tot delftsblauw en winti.

Het duistere verhaal achter zout

Geschiedenis van zout. Zout heeft een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse slavernij periode. Zout werd vanaf de 17e eeuw gewonnen door tot slaaf gemaakten op de zoutpannen van Bonaire, op Curaçao en St.Maarten. De zoutmijnen op Bonaire waren een strafkolonie voor iedereen die weigerde te gehoorzamen aan de Nederlandse machthebbers. Lees het artikel op Caribisch Netwerk

Alles eindeloos in Flux – Alexandra van Dongen

Het essay verkent de transculturele en transhistorische metamorfose van een zeventiende-eeuwse Delftse dekselvaas, waarbij de kleuren blauw en wit een verbindende rol spelen, en toont aan dat deze fusion een tijdloos en universeel fenomeen is.

Kabra Herdenkingsspeld

Kabra Herdenkingsspeld ontworpen door kunstenaar Boris van Berkum in opdracht van het NiNsee.

Persbericht Kabra Blauw Zoutvaatje

Persbericht NiNsee Kabra Blauw Zoutvaatje